১৯৬৪-৬৬ চনৰ কোঠাৰী আয়োগৰ পৰামৰ্শৰ ভিত্তিতেই দেশৰ শিক্ষাব্যৱস্থাটোত আমূল পৰিৱৰ্তন ঘটিছিল৷ অসমৰ ৰাজহুৱা শিক্ষাব্যৱস্থাটোৰ এটা উল্লেখনীয় দিশ আছিল যে ৰাজ্যখনৰ প্ৰায় ৯৯ শতাংশ শিক্ষা প্ৰতিষ্ঠানেই ৰাইজৰ সক্ৰিয় সহযোগত গঢ় লৈ উঠা৷ ৰাইজৰ বৌদ্ধিক সচেতনতা আৰু ভৱিষ্যৎমুখী দৃষ্টিভংগীৰ ফলস্বৰূপে গঢ় লৈ উঠা এই শিক্ষা প্ৰতিষ্ঠানবোৰ কালক্ৰমত ‘প্ৰাদেশিকীকৰণ’ ব্যৱস্থাৰ জৰিয়তে চৰকাৰৰ হাতলৈ যায়৷ ১৯৯৫ চনৰ জিএটিএছ (দ্য জেনেৰেল এগ্ৰীমেণ্ট অন ট্ৰেড ইন ছাৰ্ভিচ) চুক্তিৰ পাছতেই ভাৰতত শিক্ষাৰ ব্যক্তিগতকৰণৰ জোৱাৰ উঠিল৷ প্ৰাথমিকৰ পৰা উচ্ছ পৰ্যায়ৰ শিক্ষালৈকে ব্যক্তিগত শিক্ষানুষ্ঠানে ক্ৰমান্বয়ে চৰকাৰী শিক্ষানুষ্ঠানক গ্ৰাস কৰি আনিছে, যাৰ ফলত শেহতীয়াকৈ ন্যায়ালয়ে হস্তক্ষেপ কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তা আহি পৰিছে৷ প্ৰাথমিক বিদ্যালয়ৰ এজন শিক্ষকৰ জনস্বাৰ্থ জড়িত এখন আৱেদনৰ ভিত্তিত ২০১৫ চনৰ ১৯ আগষ্টত এলাহাবাদ উচ্ছ ন্যায়ালয়ে চৰকাৰী শিক্ষানুষ্ঠানৰ শিথিলতাত গতি জড়তা দিবৰ হেতু এক ঐতিহাসিক ৰায় প্ৰদান কৰিছিল৷ উচ্ছ ন্যায়ালয়ে দিয়া নিৰ্দেশ অনুসৰি উত্তৰ প্ৰদেশৰ সকলো চৰকাৰী বিষয়া-কৰ্মচাৰীৰ লগতে পঞ্চায়তৰ পৰা আৰম্ভ কৰি সাংসদলৈকে সকলো জনপ্ৰতিনিধিয়ে নিজৰ সন্তানক চৰকাৰী প্ৰাথমিক বিদ্যালয়ত শিক্ষা গ্ৰহণৰ বাবে নামভৰ্তি কৰাব লাগিব৷ যদি কোনো চৰকাৰী বিষয়া বা জনপ্ৰতিনিধিয়ে এই নিৰ্দেশ অমান্য কৰে, তেনেহ’লে তেওঁলোকৰ বছৰেকীয়া দৰমহা বৃদ্ধি বন্ধ কৰি দিয়া হ’ব, লগতে ব্যক্তিগত শিক্ষানুষ্ঠানৰ মাচুলৰ সমৰাশি ধন ৰাজকোষত জমা দিব লাগিব৷ সেই সময়ত নিৰ্দেশনাটোৰ সৰৱ চৰ্চা হৈছিল যদিও বৰ্তমান তাৰ কাৰ্যকাৰিতাৰ বিষয়ে সঠিক জানিব পৰা নাযায়৷ অসমৰ শিক্ষাব্যৱস্থাটো কুৰি বছৰমানৰ পৰা ব্যক্তিগত খণ্ডৰ বিদ্যালয়ে বিশেষ ভূমিকা লৈ আহিছে৷ ক্ৰমান্বয়ে ৰঘুমলাৰ দৰে শিপাবলৈ ধৰা ব্যক্তিগত খণ্ডৰ বিদ্যালয়সমূহে অভিভাৱকসকলক বেছিকৈ আকৰ্ষিত কৰিছে৷ ইয়াৰ মূলতে চৰকাৰী বিদ্যালয়ৰ দুৰ্বল আন্তঃগাঁথনি, শিক্ষক-ছাত্ৰৰ ত্ৰুটিপূৰ্ণ অনুপাত, বিজ্ঞানাগাৰৰ লগতে কম্পিউটাৰ, কম্পিউটাৰৰ লেব, প্ৰশিক্ষণ আৰু প্ৰশিক্ষকৰ অভাৱ, অস্বাস্থ্যকৰ প্ৰস্ৰাৱাগাৰ, অবিশুদ্ধ খোৱাপানী, খেলপথাৰৰ লগতে খেলা সামগ্ৰীৰ অভাৱ, অন্যান্য প্ৰতিভা বিকাশৰ প্ৰশিক্ষণৰ অভাৱকে ধৰি এশ এবুৰি সমস্যা৷ চৰকাৰে ব্যৱস্থাপনাৰ দিশটোত কম গুৰুত্ব দিয়া এই শিক্ষা প্ৰতিষ্ঠানবোৰৰ সৰহসংখ্যক শিক্ষক-কৰ্মচাৰীৰ কৰ্মগাফিলতি আৰু জ্ঞানৰ পৰিসৰে দিনকদিনে চৰকাৰী শিক্ষাব্যৱস্থাটোৰ অৱস্থা আৰু পুতৌলগা কৰি তুলিছে৷ বিগত সময়ত টেট পৰীক্ষাৰ যোগেদি বহু গুণমানবিশিষ্ট শিক্ষকক নিযুক্তি দিলেও ই ছাত্ৰ-ছাত্ৰীক পুনৰ চৰকাৰী বিদ্যালয়ৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত কৰিব পৰা নাই৷ কিন্তু দুৰ্ভাগ্যৰ কথাটো হ’ল, ভাৰতৰ দৰে উন্নয়নশীল দেশ এখনৰ সৰহসংখ্যক লোক দুখীয়া আৰু নিম্ন মধ্যবিত্ত৷ ফলত সমাজত আৰ্থিক বৈষম্যৰ ভিত্তিত দুই ধৰণৰ শিক্ষাব্যৱস্থাৰ প্ৰচলন হৈছে৷ যিহেতু কৰ্মসংস্কৃতি আৰু জৰাজীৰ্ণ আন্তঃগাঁথনিৰ বাবে চৰকাৰী শিক্ষাব্যৱস্থাটোৰ অৱস্থা পুতৌলগা, সেয়েহে সন্তানৰ ভৱিষ্যতৰ স্বাৰ্থত নিবিচাৰিলেও বেচৰকাৰী শিক্ষা প্ৰতিষ্ঠানবোৰত নিজৰ সন্তানক পঢ়ুৱাবলৈ অভিভাৱকসকল বাধ্য৷ আনহাতে, নিম্ন মধ্যবিত্ত বা দুখীয়া শ্ৰেণীৰ পিতৃ-মাতৃয়ে বিচাৰিলেও নিজৰ সন্তানক বেচৰকাৰী বিদ্যালয়ত পঢ়ুৱাবলৈ অসমৰ্থ৷ অৰ্থাৎ ধনীৰ বাবে বেচৰকাৰী ব্যৱস্থা আৰু দুখীয়াৰ বাবে চৰকাৰী ব্যৱস্থা৷ কিছু বছৰৰ পৰা চৰকাৰে আৰম্ভ কৰিবলৈ লোৱা গুণোৎসৱে প্ৰাথমিক পৰ্যায়ৰ শিক্ষক আৰু শিক্ষাৰ আৰু বহু ফোঁপোলা স্বৰূপ উদঙাই দিছে৷ সাধাৰণতে দেখা যায় মূল্যায়নৰ যোগেদি যিকোনো এটা ব্যৱস্থাত প্ৰতিযোগিতাৰ দ্বাৰা ইতিবাচক পৰিৱৰ্তন আনিব পৰা যায়৷ আশা কৰা মতে, বিদ্যালয়সমূহৰ মাজত মূল্যায়নৰ প্ৰতিযোগিতাই বিদ্যালয়খনৰ গুণগত মান বৃদ্ধিত সহায়ক হ’ব৷ কিন্তু এইখিনিতে এই কথাও লক্ষণীয় যে বৰ্তমান  চৰকাৰী সাহায্যৰ অভাৱত বহু বিদ্যালয়ৰ অৱস্থা অতিকৈ শোচনীয়৷ এনে অৱস্থাত সেই বিদ্যালয়সমূহে গুণোৎসৱৰ প্ৰতিযোগিতাত ভাগ ল’ব পৰাকৈ সক্ষমনে? সেয়েহে গুণোৎসৱৰ জৰিয়তেই এনে বিদ্যালয়, শিক্ষক আৰু পৰিৱেশ চিনাক্ত কৰি চৰকাৰে উচিত ব্যৱস্থা গ্ৰহণ নকৰিলে চৰকাৰী বিদ্যালয়ৰ প্ৰতি মানুহৰ হেৰাই যোৱা বিশ্বাস কিন্তু ফিৰাই অনা কঠিন হ’ব৷