ইলেক্ট’ৰেল বণ্ড বেআইনী
নতুন দিল্লী, ১৬ ফেব্ৰুৱাৰীঃ নিৰ্বাচনী ব’ণ্ড অসাংবিধানিক৷ উচ্ছতম ন্যায়ালয়ে আজি এই ৰায় প্ৰদান কৰে৷ লোকসভা নিৰ্বাচনৰ প্ৰাক্মুহূৰ্তত দেশৰ শীৰ্ষ আদালতখনে প্ৰদান কৰা এই ৰায় অত্যন্ত গুৰুত্বপূৰ্ণ বুলি বিবেচিত হোৱাৰ লগতে শাসনাধিষ্ঠিত বিজেপিসহ ৰাজনৈতিক দলসমূহ বিপাঙত পৰিছে৷ শীৰ্ষ আদালতখনৰ মতে ৰাজনৈতিক দলসমূহে ক’ৰ পৰা অনুদান লাভ কৰে, ভোটাৰসকলৰ সেই তথ্য জনাৰ অধিকাৰ আছে৷ এনেক্ষেত্ৰত উচ্ছতম ন্যায়ালয়ে ষ্টেট বেংক অৱ ইণ্ডিয়াক অবিলম্বে নিৰ্বাচনী বণ্ড বিক্ৰী বন্ধ কৰিবলৈ নিৰ্দেশ দিয়াৰ লগতে ২০১৯ চনৰ পৰা এতিয়ালৈকে ৰাজনৈতিক দলসমূহে এই বণ্ডৰ জৰিয়তে লাভ কৰা অনুদানৰ বিষয়ে তিনি সপ্তাহৰ ভিতৰত নিৰ্বাচন আয়োগক জনাবলৈ নিৰ্দেশ দিছে৷ লগতে অহা ১৩ মাৰ্চৰ ভিতৰত আয়োগে এই তথ্য তেওঁলোকৰ ৱেবছাইটত প্ৰকাশ কৰিব লাগিব ৰায়টোড উল্লেখ কৰে৷ ভাৰতৰ মুখ্য ন্যায়াধীশ ডি ৱাই চন্দ্ৰশূড়ৰ নেতৃত্বত ন্যায়াধীশ সঞ্জীৱ খান্না, ন্যায়াধী বি আৰ গাভাই, ন্যায়াধীশ জে বি পাৰ্দিৱালা আৰু ন্যায়াধীশ মনোজ মিশ্ৰৰ বিচাৰপীঠে ৰায়টোত স্পষ্ট কৰি দিয়ে যে নিৰ্বাচনী বণ্ড আঁচনিৰে ক’লা ধনৰ বিৰুদ্ধে যুঁজ দিয়া বা আৰ্থিক অনুদানকাৰীৰ পৰিচয় গোপনে ৰখা বুলি ক’লেও বাস্তৱত সেয়া কাৰ্যকৰী নহয়৷ অৰ্থাৎ নিৰ্বাচনী বণ্ড ক’লা ধন ৰোধৰ একমাত্ৰ উপায় হ’ব নোৱাৰে৷ যাৰ বাবে পাঁচজনীয়া বিচাৰপীঠে সৰ্বসন্মতিক্ৰমে নিৰ্বাচনী বণ্ড অসাংবিধানিক বুলি আজি ৰায়যোগে আখ্যা দিয়ে৷ উল্লেখ্য, ৰাজনৈতিক দলসমূহে যাতে অৰ্থ সাহায্য লাভ কৰিব পাৰে, তাৰ বাবে ২০১৮ চনত কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে নিৰ্বাচনী বণ্ড বা ইলেক্ট’ৰেল বণ্ড আঁচনি প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল৷ এই আঁচনি অনুসৰি কোনো ব্যক্তি বা কৰ্পোৰেট গোষ্ঠীয়ে যদি কোনো ৰাজনৈতিক দলক আৰ্থিক সাহায্য দিব বিচাৰে, তেন্তে তেওঁলোকে বণ্ড কিনি সংশ্লিষ্ট দলসমূহক দিব পাৰে৷ পৰৱৰ্তী সময়ত ৰাজনৈতিক দলসমূহে উক্ত বণ্ড ভাঙি ল’ব পাৰে৷ কিন্তু কোনে কিমান টকা বণ্ডৰ জৰিয়তে আদায় দিছে সেই তথ্য প্ৰকাশ কৰা নহয়৷ ভাৰতীয় ষ্টেট বেংকত এহাজাৰ টকাৰ পৰা আৰম্ভ কৰি ১০ হাজাৰ, ১ লাখ, ১০ লাখ আৰু ১ কোটি টকালৈকে এনে বণ্ড পোৱাৰ ব্যৱস্থা আছিল৷ তদুপৰি এই বণ্ড কেতিয়া কিনিব পৰা যায়, সেয়াও নিৰ্দিষ্ট কৰি দিয়া হৈছিল৷ সেই অনুসৰি জানুৱাৰী, এপ্ৰিল, জুলাই আৰু অক্টোবৰ মাহৰ এক তাৰিখৰ পৰা ১০ তাৰিখৰ ভিতৰত এই বণ্ড ক্ৰয় কৰাৰ ব্যৱস্থা কৰা হৈছিল৷ তদুপৰি লোকসভাৰ নিৰ্বাচন হোৱা বছৰটোত চৰকাৰে এই বণ্ড কিনাৰ বাবে অতিৰিক্ত ৩০ দিনৰ সময় দিয়ে৷ নিৰ্বাচনী বণ্ডৰ জৰিয়তে একমাত্ৰ পঞ্জীয়নকৃত দলসমূহেহে অনুদান লাভ কৰাৰ ব্যৱস্থা আছিল৷ আনহাতে, বণ্ডৰ আন এটা চৰ্ত হৈছে যে যিসমূহ ৰাজনৈতিক দলে হৈ যোৱা লোকসভা বা বিধানসভা নিৰ্বাচনত নূ্যনতম ৰ শতাংশ ভোট লাভ কৰিছিল, সেই দলসমূহেহে এই আঁচনিৰ জৰিয়তে অনুদান লাভ কৰাৰ যোগ্যতা অৰ্জন কৰিব৷ ফলত নতুন ৰাজনৈতিক দলসমূহে বণ্ডৰ জৰিয়তে অনুদান লাভ কৰাৰ পথ সম্পূৰ্ণৰূপে বন্ধ হৈ পৰে৷ এনে অৱস্থাত নিৰ্বাচনী বণ্ড স্বচ্ছ নহয় বুলি দাবী কৰে বিৰোধী দলসমূহে৷ বিশেষকৈ যিহেতু অনুদান দাতাৰ পৰিচয় গোপনে ৰখা হয় বা অনুদানৰ উৎসৰ বিষয়ে অৱগত হোৱাৰ পথ নাথাকে, এনেক্ষেত্ৰত বণ্ডৰ স্বচ্ছতাক লৈ বিৰোধী দলসমূহে প্ৰশ্ন উত্থাপন কৰে৷ তদুপৰি কোন কৰ্পোৰেট গোষ্ঠীয়ে নিৰ্বাচনত কাক কিমান অনুদান দিছে আৰু তাৰ বিনিময়ত ক্ষমতাত থকা দলৰ পৰা কি কি সুবিধা লাভ কৰিছে সেই বিষয়েও জনাৰ উপায় নাই বুলি দাবী কৰে বিৰোধী দলসমূহে৷ এই বিষয়সমূহক লৈয়েই যোৱা বছৰৰ ৩১ অক্টোবৰৰ পৰা উচ্ছতম ন্যায়ালয়ৰ সাংবিধানিক বিচাৰপীঠে শুনানি আৰম্ভ কৰে৷ শেহতীয়াকৈ একেৰাহে তিনিদিন ধৰি চলা শুনানিৰ অন্তত আজি মুখ্য ন্যায়াধীশ ডি ৱাই চন্দ্ৰশূড়ৰ নেতৃত্বাধীন পাঁচজনীয়া বিচাৰপীঠে নিৰ্বাচনী বণ্ড বা ইলেক্ট’ৰেল বণ্ডক অসাংবিধানিক বুলি ৰায় দিয়ে৷