সুমন্তদাই নিশা ভাত খাবলৈ মাতিছিল আমাৰ কেইজনমানক৷  সুমন্ত চলিহা– লেখক, ভাষাবিদ৷ তেতিয়া আমি ‘নতুন দৈনিক’ত কাম কৰোঁ, সুমন্তদাও বাতৰিকাকতখনৰ সৈতে জড়িত৷ ৰাতি কাম-বন সামৰি আমি হেঙেৰাবাৰীত থকা সুমন্তদাৰ ঘৰলৈ গ’লোঁ৷ তাৰ পূৰ্বে সুমন্তদাৰ ঘৰৰ সন্মুখৰ থকা পাণদোকানখনত চমুকৈ আড্ডা এটা মাৰিলোঁ, লগৰ দুজনমানে চিগাৰেট জ্বলালে৷ অসম তেতিয়া অস্থিৰ, এফালে আলফাৰ নিৰ্বিচাৰ কূটাঘাত আনফালে অপাৰেচন বজৰঙৰ নামত সামৰিক সন্ত্ৰাস৷ তেতিয়া আমাৰ বয়স কম৷ সুমন্তদা নিৰামিষ মানুহ৷ পাণদোকানখনৰ সন্মুখত ৰৈ আমি অযথা কথা পতা আৰম্ভ কৰিলোঁ– এনেকৈ নহ’ব, সোনকালেই এদিন ভাল অপাৰেচন এটা চলাব লাগিব৷ তাৰ আগতে বস্তু-বাহানি গোটাই লওঁ৷ আমাৰ এই অপাৰেচনৰ নাম হ’ব– অপাৰেচন অ’ল্ড মংক! তাৰপাছত চিগাৰেট হোঁপা শেষ হোৱাত সুমন্তদাৰ ঘৰত সোমালোঁগৈ ডিনাৰৰ বাবে৷ নিশা উভতিলোঁ৷ 

ধেমালিৰো এটা সীমা থকা ভাল৷ পাছদিনা পুৱা আমাৰ হাহাকাৰ লাগিল৷ সুমন্তদাৰ ঘৰৰ ওচৰতে থকা সহকৰ্মী প্ৰণৱ তালুকদাৰে খবৰ দিলে, আমি উভতি অহাৰ কিছু সময়ৰ পাছতে হেনো এজাক পুলিচ আহি সুমন্তদাৰ ঘৰ ঘেৰাও কৰিলেহি– আলফাৰ ল’ৰাবোৰ ক’ত আছে, আৰ্মছ ক’ত আছে, ‘অপাৰেচন অ’ল্ড মংক’ কি? সুমন্তদাৰ লাগিল হাহাকাৰ৷ কি আলফা, কি আৰ্মছ, কি অ’ল্ড মংক? পাছত আমি গম পালোঁ, আমি আড্ডা দিয়া পাণদোকানখনত স্পেচিয়েল ব্ৰাঞ্চৰ মানুহো ৰৈ আছিল৷ আৰক্ষীৰ চোৰাংচোৱাই আমাৰ ‘অপাৰেচন’ক ভুল বুজিলে৷ 

সময় সলনি হ’ল, এতিয়া আৰু পাণদোকানৰ সন্মুখত তেনে কোনো স্পেচিয়েল ব্ৰাঞ্চৰ মানুহ ৰৈ নাথাকে৷ আজিকালি ছেটেলাইটে চোৰাংচোৱাগিৰি কৰে, বাগ্‌-মাইক্ৰ’ছিপ্‌ছ বিভিন্নধৰণৰ গেজেটে চৰকাৰক গোপন তথ্য আনি দিয়ে৷ আমাৰ অসমতেই আমোলা-ব্যৱসায়ীৰ পৰা আইনজীৱী-সাংবাদিকলৈ প্ৰায়বোৰ লোকৰ ফোন গোপনে ৰেকৰ্ড হৈ থাকে৷ এবাৰ গৃহ দ৫১১ এজন আমোলাই মোক জনাইছিল যে বিৰোধী ৰাজনৈতিক নেতা বাদেই, শাসকীয় দলৰে নেতা-মন্ত্ৰী-বিধায়কৰ ফোনো মাজেমধ্যে পৰীক্ষণীয়ভাৱে (Randomly) ৰেকৰ্ড হৈ থাকে৷ এই তালিকাত পুলিচৰ শীৰ্ষ বিষয়াৰ নামো বাদ নপৰে৷ 

১৯৪৯ চনতে ‘নাইণ্টিন এইটী ফ’ৰ’ নামৰ উপন্যাসখনত জৰ্জ অৰ্‌ৱেলে সকীয়াই দিছিল– বিগ ব্ৰাদাৰ ৱাচ্ছিং ইউ! এটা সময়ত সকলো মানুহ কৰ্তৃপক্ষৰ নিৰীক্ষণত থাকিব, ব্যক্তিগত গোপনীয়তা বুলি একো কথা নাথাকিব, সমাজ আৰু মানুহ ৰাষ্ট্ৰৰ সম্পূৰ্ণ নিয়ন্ত্ৰণত সোমাই পৰিব৷ ৭৫ বছৰ পূৰ্বে লিখা অৰ্‌ৱেলৰ উপন্যাস বাস্তৱ হওঁতে বেছি সময় ৰ’ব নালাগিল৷

মানুহৰ মনত ভয় সোমাই গৈছে৷ আজিকালি মানুহে ফোনযোগে কিবা এটা আলোচনা কৰিবলৈ ৱাট্‌ছএপ কল বা টেলিগ্ৰামেই ব্যৱহাৰ কৰে৷ সেইজন লাগিলে শীৰ্ষ নেতা, আমোলা, আৰক্ষী বা ব্যৱসায়ীয়েই হওক৷ ইডি, ইনকাম টেক্স, চিবিআই, ‘নিয়া’ আদি তদন্তকাৰী সংস্থাৰ হাততো ৰাষ্ট্ৰই বহু ক্ষমতা দি দিছে৷ সেয়ে উচ্ছতম ন্যায়ালয়ৰ কঠোৰ নিষেধাজ্ঞা থাকিলেও, এই সংস্থাসমূহে হকে-বিহকে তথ্য গোটোৱাৰ অচিলাত আনৰ ব্যক্তিগত জীৱনত সোমাই যাব পাৰে, গোপন কথা শুনিব পাৰে৷ শীৰ্ষ আদালতে ৰাইট টু প্ৰাইভেচীৰ (আৰ্টিক্‌ল ২১) অধীনত ফোন ৰেকৰ্ডিং নিষেধ কৰি ৩ বছৰপৰ্যন্ত জে’লৰ নিৰ্দেশ দি থৈছে, আকৌ দেশৰ নিৰাপত্তাৰ স্বাৰ্থত তদন্তকাৰী সংস্থাসমূহক ইয়াৰ সুৰুঙাও উলিয়াই দিছে৷ অসমৰ এজন শীৰ্ষ আৰক্ষী বিষয়াই মোক কৈছিল যে বৰ্তমান স্পেচিয়েল ব্ৰাঞ্চৰ হাতলৈ এনে কিছুমান অত্যাধুনিক গেজেট আহিছে যে ৱাট্‌ছএপত দিয়া মেছেজো তেওঁলোকে পঢ়িব পাৰে৷

দেউতা আছিল কলেজ শিক্ষক৷ তেতিয়াৰ কলেজ শিক্ষকৰ উপাৰ্জনেৰে মাহটো নোজোৰা অৱস্থা৷ ৰক্ষণশীল একান্নৱৰ্তী পৰিয়ালৰ পৰা অহা দেউতাই সৰু চহৰত ঘৰখন চম্ভালিবলৈ হাবাথুৰি খাইছে৷ ঘৰত কঠোৰ নিয়ম-নীতি, আন্ধাৰ হোৱাৰ পূৰ্বে আমি ঘৰ সোমাবহি লাগে, চিনেমা চোৱা, সন্ধিয়ালৈ ফুটবল খেলা, ঘৰত নজনোৱাকৈ ক’ৰবালৈ যোৱা আদি কথাতো আমাৰ কল্পনাৰ বাহিৰত৷ এইবোৰ নিয়ম অমান্য হ’লে এচাৰিৰ কোব খোৱাটো আমাৰ বাবে সাধাৰণ ঘটনা৷ ইপিনে সৰু চহৰখনত দেউতাক সকলোৱে চিনি পায়, গতিকে আমি যিবোৰ বদমাচি কৰিছিলোঁ, সকলো একেবাৰে লুকাই-চুৰকৈ কৰিবলগীয়া হৈছিল৷ 

 চিনেমা চোৱাৰ কথা কওঁতে মনত পৰিছে মিত্ৰদেৱ মহন্তৰ কথা৷ হয়, সেই ‘চিৰ চেনেহী মোৰ ভাষা জননী’ৰ স্ৰষ্টা সাহিত্যিক মিত্ৰদেৱ মহন্ত৷ দেউতাই মাজুলীৰ পৰা আহি যোৰহাটৰ লেটুগ্ৰাম সত্ৰত মিত্ৰদেৱ মহন্তৰ ঘৰত থাকিয়েই পঢ়া-শুনা কৰিছিল৷ দূৰ সম্পৰ্কীয় খুৰাক– কিন্তু ককা মিত্ৰদেৱ মহন্তই দেউতাক নিজৰ পুত্ৰৰ দৰেই স্নেহ কৰিছিল৷ এবাৰ মিত্ৰদেৱ মহন্তৰ কেটাৰেক্ট অপাৰেচন কৰিবলগীয়া হ’ল– তেতিয়া নগাঁৱৰ শংকৰ মিছন হাস্পতাল চকু চিকিৎসাৰ বাবে বিখ্যাত৷ মিত্ৰদেৱ মহন্তক দেউতাৰ তত্ত্বাৱধানত নগাঁৱলৈ আনি মিছন হাস্পতালত ভৰ্তি কৰোৱা হ’ল৷ অপাৰেচন ভালদৰেই হৈ গ’ল৷ ককাৰ দুয়োটা চকুত পটি বন্ধা, দুই-তিনিদিন খুলিব নোৱাৰিব৷ ৰাতি ৰোগীৰ কেবিনত পৰ দিয়াৰ দায়িত্ব পৰিল মোৰ ওপৰত, অৰ্থাৎ ককাৰ বিছনাৰ কাষত শুই থাকিব লাগে৷ মই সন্ধিয়াতে ঘৰৰ পৰা ভাত-পানী খাই পৰ দিবলৈ আহোঁ– ককা, মই আহি পালোঁ বুলি মাত লগাওঁ৷ মিত্ৰদেৱ মহন্তই মোৰ হাতখন চুই কয়, ভাত খাই আহিছা? এতিয়া শুই থাকা বোপা! মই আৰু ক’ত সন্ধিয়াতে শুম, মিছন হাস্পতালৰ সন্মুখতে অদিতি চিনেমা হল, কপাল ভাল– বৃহস্পতি আৰু শুকুৰবাৰ পৰিছিল৷ পূৰ্বপৰিকল্পনা মতেই ৰিক্সাৰ পইচা বচাই দুয়োটা সন্ধিয়া ৰোগীক কেবিনত এৰি দুখন চিনেমা চালোঁ৷ চিনেমা চাই হাতত সাৰে ভৰিত সাৰে হাস্পতালৰ ককাৰ কেবিনত সোমাওঁহি৷ ইপিনে ককাই মাতি আছে, বোপা,শুলা নেকি ঔ! মাতবোল নাই যে? মই কওঁ, আছোঁ ককা, এই চকু জাপ খাইছিল অলপ! 

মেট্ৰিক পৰীক্ষা দিয়াৰ পাছত পৰিয়ালত সিদ্ধান্ত হ’ল যে মোৰ উপনয়ন পতা হ’ব৷ মই সজোৰে আপত্তি কৰিলোঁ, চুলি নুখুৰাওঁ বুলি গোঁৱাৰৰ দৰে চিঞৰ-বাখৰ কৰিলোঁ– পিছে মোৰ কথা কোনে শুনে? লখিমপুৰৰ আদি এলেংগি সত্ৰত মহা আড়ম্বৰেৰে মোৰ মুণ্ডন কৰি ডিঙিত লগুন ওলোমাই দিয়া হ’ল৷ (সেই লগুনৰ ‘মৰ্যাদা’ অৱশ্যে পৰৱৰ্তীকালত মই মুঠেও ৰাখিব পৰা নাই!) মুণ্ডনৰ পাছত মই একেবাৰে বিদ্ৰোহী হৈ পৰিলোঁ৷ ঘোষণা কৰিলোঁ যে মই ঘৰৰ পৰা ওলাই ক’ৰবালৈ যাম৷ কোনো অনিৰ্দিষ্ট ঠাইলৈ৷ উপনয়নত বিভিন্নজনে দিয়া কিছু টকা হাতলৈ আহিছে, বেগ এটা লৈ ৰে’ল ষ্টেচন পালোঁগৈ৷ ক’লৈ যাম নাজানো, মই তেতিয়া সাবালক হোৱাই নাই, ১৬ বছৰমান হ’ব, ৰে’লৰ তৃতীয় শ্ৰেণীত বহি অসম এৰি গ’লোঁ৷ আজিও মোৰ বাবে ৰহস্য, মোৰ কঠোৰ মা-দেউতাই, যি সন্ধিয়া অলপ পলমকৈ ঘৰ সোমালেও এচাৰিৰ কোব দিয়ে, সেইদিনা মোক কিয় যাবলৈ এৰি দিলে৷ সেয়া প্ৰাক্‌-ম’বাইল ফোন যুগ, এবাৰ চকুৰ আঁতৰ হ’লে আৰু বিচাৰি পোৱা সহজ নহয়৷ 

সেই দিনত ৰে’লযাত্ৰাও সহজ নহয়৷ তাতে হাতত সৰহকৈ ধন নাই৷ পইচা বচাবলৈ ৰাতিৰ ৰে’ল লৈছোঁ, তৃতীয় শ্ৰেণীত গৈছোঁ, ষ্টেচনৰ বেঞ্চত শুইছোঁ... এনেকৈ গৈ গৈ কলকাতা-ত্ৰিবান্দ্ৰম হৈ কন্যাকুমাৰী পালোঁগৈ৷ কন্যাকুমাৰীত সাগৰৰ পাৰত পৰিত্যক্ত বাছ এখনত ৰাতি শোওঁ, নিশা চেঁচা বতাহ, সাগৰৰ ঢৌ আৰু জোৱাৰৰ গৰ্জনত টোপনি নাহে, কোনোবাই আহি বাছৰ ভিতৰৰ পৰা বাহিৰ কৰি দিয়েহি বুলিও ভয় লাগে৷ 

ত্ৰিবান্দ্ৰমৰ পৰা বাছত উঠি লক্ষ্যহীনভাৱে বাংগালোৰ পালোঁগৈ, তাৰ পাছত মুম্বাই হৈ গোৱা৷ নিশা পানাজীৰ বাছ ষ্টেচনৰ বেঞ্চ এখনত শুই আছোঁ, দুজন বিদেশীৰ সৈতে কেইটামান সন্দেহজনক মানুহৰ কথা-বতৰা শুনিছোঁ, ইংৰাজী আৰু গোৱানিজমিশ্ৰিত কথা-বতৰা, সম্ভৱত ড্ৰাগছৰ কিনা-বেচাক লৈ কথাৰ কটাকটি চলিছে! লাহে লাহে মোৰ ভয় লগা আৰম্ভ হ’ল, হঠাৎ মোৰ অনুভৱ হ’ল ঘৰৰ পৰা ইমান দূৰত আছোঁ, প্ৰায় ১৭ দিন পাৰ হ’ল, কোনো যোগাযোগ নাই, মা-দেউতাহঁত চাগে খুব চিন্তাত আছে! পাছদিনাই বাছ ধৰি মুম্বাই পালোঁগৈ৷ পুৱা পোনে পোনেই ৰে’ল ষ্টেচন– ভিক্ট’ৰিয়া টাৰ্মিনাছ৷ যথাৰীতি প্ৰচণ্ড ভিৰ৷ তেতিয়া গুৱাহাটীলৈ পোনপটীয়া ৰে’ল নাছিল৷ কলকাতামুখী ৰে’ল বিচাৰি দেখোঁ একেবাৰে সৰ্পিল কিউ৷ সহজে টিকট পোৱাৰ আশা ক্ষীণ৷ তথাপি লাইনত থিয় হৈ আছোঁ– ৰাতিৰ ৰে’লৰ বাবে৷ সময় এইদৰে পাৰ হ’ল৷ আশা প্ৰায় এৰি দিবলৈ লৈছোঁ, তেতিয়াই দেখিলোঁ মাৰোৱাৰী মানুহ এজনে কিউৰ আক-তাক সুধি আছে, কলকাতাৰ টিকট লাগিব নেকি? তেওঁৰ যাত্ৰা বাতিল হৈছে, সেয়ে টিকটটো বিক্ৰী কৰিব বিচাৰিছে৷ মই উৎসাহেৰে আগবাঢ়ি আহি তেওঁৰ পৰা টিকটটো কিনিবলৈ অলপ দৰদাম কৰি পইচাখিনি আগবঢ়াই দিলোঁ, লগে লগে ৬-৭জন মানুহে আমাক ঘেৰাও কৰি ধৰিলে৷ ৰে’ল পুলিচ৷ ৰে’লৰ টিকট ট্ৰেন্সফাৰেব্‌ল নহয়, কিনা বা বেচা অপৰাধ৷ জীৱনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে এৰেষ্ট হ’লোঁ৷ পূৰ্বে ক’ৰ্ট-কাছাৰী, পুলিচ থানা দেখা নাছিলোঁ৷ মোক ৰে’ল পুলিচৰ জিম্মালৈ পঠোৱা হ’ল৷ মই ঘোৰ বিপদৰ গোন্ধ পালোঁ৷ বিয়লি ষ্টেচনৰ পৰা প্ৰায় ২০জনীয়া অপৰাধীৰ দল এটাক এডাল ৰছীৰে ঘেৰি ৰাস্তাৰে খোজকঢ়াই নিয়া হ’ল– তাৰ মাজত ময়ো এটা৷ ক’লৈ লৈ গৈছে নাজানিলেও মোৰ মনলৈ এটা বে-পৰোৱা ভাবো নহা নহয়৷ এয়া মুম্বাই, অচিন ঠাই, মোকতো কোনেও চিনি নাপাব, কি হয় দেখা যাওক৷ আটকাধীন অৱস্থাতে মই গপ্‌গপাই মুম্বাইৰ ব্যস্ত ৰাস্তাৰে গৈ থাকিলোঁ৷ কিছু দূৰত এটা বিশাল ঘৰত আমাক ভৰাই দিয়া হ’ল, মই বুজিলোঁ সেয়া ৰে’ল আদালত৷ বিচাৰকৰ সন্মুখত আমাৰ উপৰি বহু অভিযুক্ত৷ বিচাৰকজনে ৰে’ল পুলিচৰ পৰা অপৰাধৰ বিৱৰণ শুনিছে আৰু অভিযুক্তক জে’ল-জৰিমনা দণ্ড দি গৈছে৷ মই বুজিলোঁ কথা বিষম, মোৰ টিকটো গ’ল, পইচাও গ’ল৷ সহজে আৰু মোৰ ঘৰলৈ ওভতা নহ’ব, এই বয়সতে মা-দেউতাৰ নাক-কাণ কাটিলোঁ৷ কিছু সময়ৰ পাছতে মোৰ পাল পৰিল, বিচাৰকে ৰে’ল পুলিচৰ পৰা আমাৰ আইন ভংগ কৰাৰ কথা শুনিলে, তাৰ পাছত মোৰ মুখলৈ চাই নাম সুধিলে৷ জজ চাহাবে চাগৈ ভাবিলে, এইবোৰৰ মাজত এই ফুকলীয়া ল’ৰাটো ক’ৰপৰা আহিল! ইপিনে মই চিনেমাৰ বাহিৰে আদালত বা জজক জীৱনত দেখা নাই৷ তথাপি লুকাই-চুৰকৈ চোৱা চিনেমাবোৰৰ মাজত আদালতৰ এটা দৃশ্যত জিতেন্দ্ৰই ধৰ্মাৱতাৰ ইফটিকাৰক সম্বোধন কৰা মনত পৰিল– মাই লৰ্ড! মই খুব স্পষ্টভাৱে সন্মানসহকাৰে বিচাৰকক মই যে ৰে’লৰ এই আইন সন্দৰ্ভত অজ্ঞ তাক ভগা ভগা হিন্দী-ইংৰাজীৰে কৈ আত্মপক্ষ সমৰ্থনৰ চেষ্টা কৰিলোঁ৷ এজলাছত আন অভিযুক্তই যেতিয়া হুজুৰ, চাহাব আদিৰে বিচাৰকক সম্বোধন কৰি আছে, হিন্দী চিনেমাৰ কায়দাত মোৰ মুখত ‘মাই লৰ্ড’ শুনি জজ হয়তো ইম্‌প্ৰেছ্‌ড হৈ গ’ল৷ তেওঁ মোৰ নাম-ধাম সুধিলে, মই যে মেট্ৰিক পৰীক্ষা দি ‘দেশ ভ্ৰমণ’ কৰিছোঁ সেইটোও ক’লোঁ৷ জজে হঠাতে মোক সুধিলে, তোমাৰ পৰীক্ষাৰ ৰোল নং কি? মই তপৰাই উত্তৰ দিলোঁ৷ জজে একেবাৰে সন্তুষ্ট হৈ পুলিচক নিৰ্দেশ দিলে– এওঁৰ টিকট-টকা সকলো ঘূৰাই দি যাবলৈ দিয়া! আটক অভিযুক্তবোৰৰ মাজৰ পৰা মোক টিকট বিক্ৰী কৰিব খোজা মাৰোৱাৰী ব্যৱসায়ীজনে হৈ-চৈ কৰি উঠিল– আৰে, মেৰা টিকট মেৰা পেইচা... জজ চাহাবে তেওঁক ধমকি দিয়া শুনিলোঁ৷ পিছলৈ নাচাই টিকট আৰু টকা লৈ একেকোবে আদালতৰ পৰা ওলাই ৰে’ল ষ্টেচন পালোঁহি৷ 

ভাগ্য ভাল, নিশাৰ ৰে’লখন লেইট নাছিল৷ দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ টিকটৰ উপৰি টকাকেইটা ঘূৰাই পালোঁ৷ মাৰোৱাৰী ভদ্ৰলোকজনলৈ বেয়া লাগিলেও উপায় নাই৷ ৰে’লে ষ্টেচন নেৰাপৰ্যন্ত ভয় ভয় লাগি থাকিল, যেনিবা মাৰোৱাৰীজন বা ৰে’ল পুলিচ আহি ওলায়হি! ৰে’ল চলিল, মাজে মাজে ষ্টেচনত ৰয়– নাগপুৰ, ৰায়পুৰ, ৰৌৰকেল্লা–৷ তাৰ পাছত ৫-৬ দিনৰ মূৰত কলকাতা হৈ নগাঁও পালোঁহি৷ মা-দেউতাই অবাক হৈ মোক স্বাগতম জনালে৷ সেই ৰহস্য আজিও মই বুজি নুঠিলোঁ, মা-দেউতাই কিয় মোক বাধা নিদি এইদৰে ঘৰ এৰি যাবলৈ দিছিল!

এবছৰমান পূৰ্বে মোৰ চিনাকি মানুহ এজনে লৈ আহিছিল বিছু ৰাভাক৷ বাগ্‌সাৰ ভিতৰুৱা গাঁও এখনৰ বাসিন্দা বিছু ৰাভা৷ ৰাভাই তেওঁৰ দুখৰ কাহিনী শুনালে– দৰিদ্ৰ পৰিয়াল, খেতি কৰি জীৱিকা আৰ্জে, খুব কষ্ট কৰি একমাত্ৰ ছোৱালী হিয়ামণিক ওচৰৰে স্কুল এখনত পঢ়ুৱাইছিল৷ এদিন স্কুললৈ গৈ হিয়ামণি আৰু উভতি নাহিল৷ তেতিয়া তাই নৱম শ্ৰেণীৰ ছাত্ৰী, ১৪-১৫ বছৰ বয়স হ’ব, এবছৰ পাৰ হৈ গ’ল, এইপৰ্যন্ত কোনো শুংসূত্ৰ নাই! 

– আপোনালোকৰতো বহু চিনাকি৷ ৰাভাই চকুলো টুকি ক’লে, ক’ৰবাৰ পৰা তাইৰ কিবা খবৰ আনি দিব পাৰিবনে? এবছৰে আমাৰ ভাত-পানী নাই, পুলিচ-থানা সকলোলৈ গৈছোঁ৷ বিভিন্নজনৰ দুৱাৰে দুৱাৰে গৈছোঁ৷ ক’ৰবাত কোনোবা ছোৱালী উদ্ধাৰৰ খবৰ পালে দৌৰি গৈছোঁ৷ কোনে মোৰ হিয়ামণিক ফুচুলাই লৈ গ’ল!

– তাইৰ হাতত ম’বাইল ফোন আছিলনে? মই সুধিলোঁ, তাইক বিচাৰিবলৈ কিবা লিংক পাব লাগিব৷ 

– আমি দুখীয়া মানুহ৷ কেনেকৈ তাইক ম’বাইল ফোন দিম? ৰাভাই ক’লে, মোৰ নিজৰ হাততো নাই! 

ম’বাইল ফোন আমাৰ জীৱনৰ অংশ হৈ গৈছে৷ যেন মানুহৰ দ্বিতীয় মগজু৷ অপৰাধী ট্ৰেক কৰিবলৈ বা ভুক্তভোগীক সহায় কৰিবলৈ আজি ম’বাইলৰ সহায় নহ’লেই নহয়৷ বিছু ৰাভাৰ ছোৱালীজনীৰ শুংসূত্ৰ বিচাৰি মই বহু লোকক ফোন কৰিলোঁ– তদানীন্তন ডিজিপি, বাগ্‌সা, চিৰাং, বৰপেটা, ধুবুৰী, কোক্‌ৰাঝাৰৰ এছপি, বিভিন্ন সংশ্লিষ্ট এনজিঅ’, কলকাতা-দিল্লী-মুম্বাই... হিয়ামণিৰ সন্ধান নাপালোঁ৷ সকলোৰে এটাই কথা– ম’বাইল ফোন নাছিল নেকি? হাতত৷ টিভি নিউজত, বাতৰিকাকতত কিশোৰী-যুৱতী উদ্ধাৰৰ বাতৰি পালেই বিছু ৰাভা উধাতু খাই আহে৷ চিৰাং, বাগ্‌সা, নলবাৰী আদি বহু পিছপৰা অঞ্চলৰ পৰা হাজাৰ-বিজাৰ কিশোৰী-যুৱতী এইদৰে প্ৰলোভনেৰে বহিঃৰাজ্যলৈ লৈ যোৱা হৈছে৷ দৰিদ্ৰতা আৰু অজ্ঞতাৰ সুযোগ লৈ জঁপিয়াই পৰিছে এচাম নাৰী সৰবৰাহকাৰী৷ হয়তো কোনো মহানগৰীৰ নিষিদ্ধ পল্লীৰ বন্ধ কুঠৰীত মানুহৰ লালসাৰ চিকাৰ হৈছে, কোনোগৰাকী হয়তো জীয়ায়েই নাই! এই আধুনিক, বিলাসবৈভৱেৰে ভৰা পৃথিৱীৰ পৰা নাতিদূৰতে দুৰ্গম, অন্ধকাৰ আন এখন পৃথিৱী আছে– যাক চৰকাৰী আঁচনিয়ে দেখা নাপায়, আইন-আদালতে ঢুকি নাপায়৷ শোষণ-বঞ্চনা আৰু দাৰিদ্ৰ্যই কোঙা কৰা সেই পৃথিৱীৰ বিচ্ছিন্ন মানুহ বিছু ৰাভাহঁত৷ তথাপি বিছু ৰাভা ৰৈ থাকে৷ তেওঁৰ নিখোজ ছোৱালীজনী এদিন উভতি আহিব! সিদিনা মই তেওঁক এটা ম’বাইল ফোন দিলোঁ, বিছু ৰাভাই ম্লানকৈ হাঁহি ক’লে, এদিন হিয়ামণিৰ মাত শুনা পাম এই ফোনটোত৷ মই মূৰ দুপিয়াই শলাগিলোঁ৷ 

১৬ বছৰ বয়সত ঘৰ এৰি স্বইচ্ছাৰে ওলাই গৈছোঁ, হাতত ম’বাইল ফোন নাছিল৷ পৰিয়ালৰ সৈতে কোনো যোগাযোগ নথকাকৈয়ে প্ৰায় কুৰিদিন দেশৰ অ’ত-ত’ত ঘূৰি ফুৰিছোঁ৷ আজিও ভাবি আচৰিত হওঁ, আমাক কঠোৰ শৃংখলাৰ মাজত ৰখা মা-দেউতাই মোক কেনেকৈ যাবলৈ এৰি দিছিল! আজি বহু অনুযোগ সত্ত্বেও ম’বাইল ফোন জীৱনৰেই অংগ৷ নিজেই মই বহু সময় ফোন খুঁচৰি কটাওঁ, ল’ৰা-ছোৱালীক আশ্চৰ্য সুন্দৰ ঠাইলৈ ফুৰাবলৈ নিলেও সহজে ফোনৰ পৰা সিহঁতে মূৰ নোতোলে৷ প্ৰবাসত থকা ঘনিষ্ঠজনকো আজিকালি বেছি ‘মিছ’ কৰা নাযায়– ভিডিঅ’ কল, ভিডিঅ’ কল-স্কাইপ আদি সহজ কথা! আমি এনে এটি প্ৰজন্মৰ মানুহ, যি এটা সময়ত এটা লং-ডিষ্টেন্‌ছ কল কৰিবলৈ টেলিফোন এক্সচেঞ্জত ঘণ্টাৰ পাছত ঘণ্টা খাপ পিটিছোঁ আৰু আজি ফাইভ-জি আৰু আৰ্টিফিচিয়েল ইণ্টেলিজেঞ্চো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ পাইছোঁ৷ ম’বাইল ফোনটোত যিদৰে দেশ-বিদেশৰ বহু ৰঙীণ আৱৰ্জনা আহিছে, সেইদৰে বহু প্ৰয়োজনীয় তথ্যও আহিছে, উপযোগিতাও বাঢ়িছে৷

হাতত ফোন এটা থকা হ’লে হয়তো বিছু ৰাভাৰ একমাত্ৰ জীয়েক হিয়ামণিৰ কিবা শুংসূত্ৰ পোৱা গ’লহেঁতেন! আজিও শুকান মুখেৰে বিছু ৰাভা আহে৷ হাতত ম’বাইল ফোনটো৷ মোলৈ চাই আতুৰ হৈ কয়– হিয়ামণিৰ ফোন অহা নাই!

আশা ক্ষীন হৈ আহিছে যদিও মই সান্ত্বনা দি কওঁ– আহিব, হিয়ামণি আহিব এদিন!